Epidemieën en pandemieën: niets unieks in de wereldgeschiedenis

Voor de meesten van ons is het een unicum om een pandemie mee te maken die de wereld totaal in z’n greep heeft. Het is een reality-check voor hoe kwetsbaar we zijn en hoe makkelijk een ziekte zich kan verspreiden en de wereld plat kan leggen. Gelukkig leven we nu in een tijd waarin er snel een vaccin beschikbaar is en kun je zelfs een coronatest kopen en jezelf testen. Maar eigenlijk zijn pandemieën en epidemieën helemaal niets unieks in de wereldgeschiedenis.

Voor de 20^e eeuw

Al voor de twintigste eeuw gingen er verschillende dodelijke pandemieën de wereld over de veel slachtoffers maakten. Als je in het achterhoofd houdt dan er toen in veel mindere mate sprake van globalisering was en de bevolkingsaantallen lager lagen, zijn die cijfers extra indrukwekkend. In en na 541 maakte de Justiniaanse Pest een einde aan het leven van maar liefst 30 tot 50 miljoen mensen. De beruchte ‘Zwarte Dood’, veroorzaakt door de pestbacterie, woedde in de veertiende eeuw en is met zo’n 100 miljoen slachtoffers nog steeds de ergste pandemie in de wereldgeschiedenis. Vanaf 1520 ging er de pokken rond, wat aan 56 miljoen mensen het leven kostte. Daarna volgde nog verschillen pestpandemieën.

20^e eeuw

Honderd jaar voordat het coronavirus de wereld in zijn greep kreeg, heerste er ook een enorme pandemie in de wereld: de Spaanse Griep. Deze grieppandemie eiste 20 tot 40 miljoen slachtoffers over de hele wereld, waarvan 28.000 in Nederland. De enige gebieden die gespaard bleven, waren Australië en enkele kleine eilanden. Opvallend aan deze pandemie is dat vooral jonge mannen met een niet goed functionerend immuunsysteem erdoor getroffen werden. In 1957-1958 eiste de Aziatische griep het leven van 1 miljoen mensen over de hele wereld. Tien jaar later kostte de Hongkonggriep ook 1 miljoen mensen het leven.

21^e eeuw

In deze eeuw werden we natuurlijk overvallen door COVID-19, maar dat is niet het enige wat er relatief kort tijdsbestek al is gebeurd de afgelopen 20 jaar. Een kleine voorbode voor het huidige coronavirus, was het SARS-virus dat 774 mensen het leven kostte en ook een coronavirus was. Tussen 2009-2011 was er ook de Mexicaanse griep, die vermoedelijk van varkens op mensen over is gegaan en wereldwijd tussen de 123.000 en 203.000 menselijke slachtoffers eiste. In 2012 ging er vanuit het Midden-Oosten ook een coronavirus rond dat het MERS-virus genoemd werd en aan 640 mensen het leven kostte. In 2014 ging er in West-Afrika een ebola-epidemie rond die voor 5.000 slachtoffers zorgde.

Wat we nu dus meemaken is een drama te noemen, maar uniek is het niet. Wat wel anders is, is dat we nu zijn beter in staat dan ooit om de pandemie zoveel mogelijk te beteugelen. Gelukkig maar.