Ontwerper VW Kever Erwin Komenda overleden
22 augustus 1966 – De Oostenrijkse ontwerper Erwin Komenda van de carrosserie van de VW Kever en van verscheidene wereldberoemde Porsche wagens overleed op 62-jarige leeftijd aan longkanker.
Erwin Komena werd geboren in Jauern am Semmering op 6 april 1904 als zoon van een machinist. Hij ging in Opper-Oostenrijk naar de lagere school en ging na zijn opleiding metaalbewerking een cursus auto-ontwerpen volgen.
In 1929 bedacht Komenda onder Ferdinand Porsche een kleine auto met een motor achterin. Dit idee werd door Komenda en Porsche uitgeewrkt tot de Volkswagen Kever. Door zijn vooruitstrevende ideeen werd Komenda hoofdontwerper bij Daimler-Benz.
In 1931 nam Komenda weer ontslag bij Mercedes om bij Ferdinand Porsche te gaan werken als hoofdontwerper van Porsche en hoofd van de afdeling ontwerp carrosserieën. Samen met Ferry Porsche ontwierp Komenda daar de eerste Porsche sportwagen, de 356.
Het laatste model waaraan Erwin Komenda een aandeel had was de Porsche 911.
Een beetje late reactie na 4 jaar, maar toch wil ik reageren. Erwin Komenda heeft het beste van zichzelf gegeven aan de familie Porsche en is als oud vuil afgedankt. Hij heeft nooit de waardering gekregen, die hij verdient heeft en heeft niet meegedeeld in de miljardenwinst, die familie Porsche binnen gehaald heeft, met het resultaat van Komenda’s kwaliteiten. Een schande, maar niet verwonderlijk, als je de mentaliteit van 3 generaties Porsche bestudeerd.
Ferdinand Porsche is onmiskenbaar, zowel een technisch genie, als een zakelijk genie gebleken. Maar, … mijn inziens, in heel zijn loopbaan als uitvinder, ontwerper, constructeur, heeft hij altijd een voorbeeld van iemand anders, als uitgangspunt genomen. Of de deskundigheid van een collega gebruikt. Zijn eerste ‘uitvindig’ de Lohner-Porsche met hybrideaandrijving, in 1900, was eerder al op de markt gebracht door Pieper in België. Denk ook aan de Joodse Rosenberger, die naast de financiële inbreng, ook een technische inbreng had, voor de ontwikkeling van de P22 GP racewagen. Ontworpen voor de Prinz zu Leiningen, een variatie was op de Benz Tropfenwagen, van Hans Nibel, in 1922. De V-16 motor die in de P22 gebruikt werd, leek op die van Maserati, en ontworpen door Kales. Zijn Lohner-Porsche, was een model van Pieper, waaraan hij iets toegevoegd heeft, de elektromotoren in de wielen. Denk aan de Sascha, dat was een idee van een goede zakenrelatie, graaf Sascha Kolowrat-Krakowski. Denk aan de Volkswagen Kever, samengebrachte techniek van diverse ingenieurs, waaronder: Jaray, Ganz, Barényi, Rumpler en Ledwinka. Denk aan de type 64 (of 60K10), met een vormgeving van Paul Jaray. De Cisitalia GP racewagen Waarmee hij Dusio van zijn vermogen afhielp, totaan een faillisement) was weer een doorontwikkeling van de Auto-Union, P22 en de 12-cilinder boxermotor leek op het ontwerp van Alfa Romeo Tipo 512 GP, in 1939. En de Porsche 356 was weer een doorontwikkeling van de type 64 (of 60K10) wat al een afkijkproject was, en werd door Komenda ontworpen (die door zijn zoon Ferdi schaamteloos aan de kant gezet werd). De 356 Spider, uit 1948, met middenmotor, lijkt verrasend veel op de Alfa Romeo Aerospider, uit 1935, met middenmotor. En de vormgeving van de Karmann Ghia was ook een eerder bestaand ontwerp, van Ghia, voor Chrysler. En de type 914 werd bij Volkswagen ontwikkeld, waarna Porsche dit ontwerp in de schoot geworpen kreeg door een familielid van Ferry’s schoonouders, Nordhoff. Dat afkijken, en gebruiken van andermans ontwerpen, maar bovenal, het samenbrengen van ideeën, loopt als een rode draad door alle VW en Porsche modellen. Naast het gebruiken van andermans ideeën, was hij ook een kunstenaar in het het gebruiken van andermans geld, eerst het geld van zijn compagnon Rosenberger, dan het geld van de Nazi organisatie en vervolgens het geld van Piero Dusio. En tot slot krijgt hij DM 5 voor elke geproduceerde Kever, volgens een (omstreden) afspraak met Nordhoff. Maar het blijft een kunst, om dat allemaal te combineren, te organiseren en naar je toe te trekken. Ik heb met dit verhaal iets bij willen dragen aan de erkenning van de vele miskende talenten, van vele tijdgenoten, van Ferdinand Porsche, bij het ontstaan van de banden tussen Volkswagen en Porsche. Waar tenslotte drie generaties elk een vermogen verdient hebben, aan een en hetzelfde basisontwerp. Doe dat maar eens na! Er is al heel veel geschreven over het fenomeen Porsche, maar altijd wordt de waarheid weggelaten of zelfs vervalst. Vele keren worden automobielontwerpen toegeschreven aan Ferdinand Porsche, terwijl hij daar niets mee van doen heeft gehad. Zelfs musea schrijven in hun brochures, onzinverhalen over vermeende Porsche ontwerpen, en werken zo mee aan geschiedvervalsing en de verheerlijking van Porsche.
Met vriendelijke groet,
Leon van Oosterwijck
Komenda is altijd een beetje onderbelicht geweest. Naast de KdF wagen heeft hij tal van andere ontwerpen gemaakt voor de Porsche clan. De 356 kan gezien worden als zijn meesterwerk, hoewel de 901 (911) in veel grotere aantallen is verkocht. Jammer is dat de Porsche clan probeert om om het ontwerp op de palmares te schrijven van Alexander Porsche, het enfant terrible van de Porsche clan, die evenals zijn vader, nooit zijn opleiding heeft afgemaakt. Alexander werd in 1958 bij de tekenkamer van Porsche binnen geschoven en Erwin Komenda kreeg er een taak bij naast het ontwerp van de 901, de opvolger van de 356. Toen Alexander door had hoe hij een potlood moest vasthouden werd hij gepromoveerd tot director (op papier dan) en later werd geopperd dat hij de 911 had ontworpen. Grote kletskoek, hij heeft alleen de 904 ontworpen, met veel hulp van de tekenkamer, en dan nog werd het een grote mislukking. Erwin Komenda, werd aan de kant gezet, aan het eind van zijn werkzame leven, en is nooit gewaardeerd voor zijn prestaties. Niet door de Porsche clan en niet door de media. Het wordt tijd dat Komenda tot de grote ontwerpers van de automobiel eeuw gerekend gaat worden. En nog mooier is, als hij postuum onderscheiden wordt met titels zoals: Professor, Doktor, Ingenieur, net als zijn twee werkgevers, die al die titels gekregen hebben, met minder opleiding als Erwin Komenda. Ook een ere doctoraat zou hen goed staan, net als zijn werkgever, Ferdinand, die verschillende titels cadeau gekregen heeft. Zijn werkgever kreeg DM 5 voor elke geproduceerde Kever. Het zou eerlijk zijn als dat bedrag gedeeld zou worden met Komenda, en omdat hij al decennia lang overleden is, zijn nabestaanden. Zijn typ 356 wordt met de dag mooier en spannender en krijgt meer waardering bij deskundigen en liefhebbers. Omdat de typ 356 een pak duurder was zou het rechtvaardig zijn als ook een bedrag van DM 10 betaald zou worden voor elke typ 356 en typ 911/912, aan de nabestaanden. Dan blijft het natuurlijk jammer dat Erwin Komenda nooit die waardering heeft gekregen bij leven.
Ter lering en vermaak,
Leon van Oosterwijck